کارشناسان گردشگری آذربایجان نسبت به رفتارهای غیر اخلاقی توریست های عربستان سعودی در کشورشان واکنش منفی نشان دادند.

حکومت جمهوری آذربایجان همکاری با عربستان سعودی و شیخ نشین های  ثروتمند جنوب خلیج فارس را منبعی مهم برای توسعه گردشگری می داند تا از این طریق درآمد هنگفتی عاید باکو شود. اما، سیاست افسارگسیخته برای جذب گردشگر از کشورهای نفت خیز و وهابی به ویژه عربستان سعودی، مشکلات مهمی بخصوص در حوزه فرهنگی و اجتماعی و حتی امنیتی برای جمهوری آذربایجان ایجاد کرده است. به نحوی که علیرغم مثبت نمایی رسانه ‌های جمهوری آذربایجان از حضور گردشگران سعودی، موارد زیادی از ناهنجاری های ناشی از حضور این گردشگران فاش شده است. ناهنجاری های فرهنگی ناشی از حضور گردشگران سعودی در جمهوری آذربایجان شامل طیف گسترده ای از مشکلات نظیر رعایت نکردن نظافت در معابر و اماکن عمومی، رانندگی با سرعت بالا و بی اعتنایی به مقررات جمهوری آذربایجان، خوشگذرانی‌ های غیر اخلاقی و رفتارهای قبیله ای و خشونت لفظی و فیزیکی در فروشگاه و تفریح گاه ها را شامل می شود.

پایگاه اینترنتی «ویرتوالاذ» جمهوری آذربایجان در ۵ آگوست ۲۰۱۷ به نقل از سلمان سلمان اف، از فعالان اسلامی جمهوری آذربایجان نوشت: «سعودی های (به اصطلاح) مدافع دین، آگاهانه گناه می‌کنند چراکه قرآن کریم در آیه ۳۲ سوره «اِسرا» می‌فرماید: زنا نکنید، زیرا عملی کثیف و بد است. شراب نیز از نظر دین حرام است». از سوی دیگر، حضور گردشگران پولدار و اسراف کار، موجب دشوار شدن کنترل قیمت خدمات در جمهوری آذربایجان شده است. گزارش‌ های مکرری در رسانه‌ های باکو از صدور صورت حساب های کلان برای گردشگران سعودی منتشر می‌شود و حتی در موردی گزارش شده است که در قبال یک وعده صبحانه، صورت حساب یک هزار مناتی برای گردشگر سعودی صادر شده است. دست اندرکاران گردشگری جمهوری آذربایجان نگران هستند که این قبیل رفتارها موجب ارائه چهره‌ای منفی از این کشور به گردشگران خارجی و انتقال این تصویر منفی از جمهوری آذربایجان به خارج از کشور خواهد شد. همچنین حرکات و اعمال گردشگران سعودی در مغایرت با هنجارهای اخلاقی مردم جمهوری آذربایجان از دیگر مسایلی است که برخی کارشناسان انجمن گردشگری جمهوری آذربایجان و گزارشگران رسانه‌ ها درباره آن سخن می‌گویند. در میزگرد رسانه ای شماری از کارشناسان گردشگری جمهوری آذربایجان در ۲۲ آگوست ۲۰۱۷ برای بررسی تبعات منفی حضور گردشگران در این کشور، فواد بابایف، کارشناس گردشگری، مطالبه مبالغ کلان از گردشگران خارجی را نوعی “تروریسم” توصیف کرد و گفت : «فقط با تبلیغات و آگاهی بخشی، نمی توان از “تروریسم” راهنماها، کارکنان هتل ها و رستوران ها و رانندگان تاکسی جلوگیری کرد. قطعا باید تدابیری انضباطی اتخاذ شود.»

خیبر حیدروف، یکی از کارشناسان گردشگری جمهوری آذربایجان نیز برای توجیه اقدامات غیر اخلاقی گردشگران سعودی گفت : « به نظر من، درباره این مسایل بیش از حد مبالغه می شود. زیرا، خواه ناخواه کسانی که مجردی یا با دوستانشان به کشورمان می آیند، اعمالی مغایر با ارزش های رفتاری ما خواهند داشت. آذربایجانی ها هم در سفر به خارج از چارچوب ها خارج می شوند.» اما، در یکی از نشست های مجلس ملی ، طاهر کریم لی، نماینده مجلس جمهوری آذربایجان گفت : «کسب درآمد خوب است. اما، مسایلی هست که با عادات و سنن ملت ما سازگار نیست. بعضا گفته می شود که حقوق مهم تر از عادات و سنن است. اما، عاداتمان منبع قانون و حقوق است. باید فعالیت سالن های ماساژ محدود شود یا دستکم اداره ای بر آنها نظارت کند. همچنین باید بطور جدی بر هتل ها نظارت شود.»

در ۱۱ آوریل ۲۰۱۸، الهام علی اف ، رییس جمهوری آذربایجان به مطالبه کنندگان مبالغ غیرقانونی از گردشگران هشدار داد و گفت : « ما روادیدها را لغو کردیم. زیرا، در فرودگاه ها گردشگران را اذیت می کردند و بی مورد پول مطالبه می کردند. این رسوایی را جمع کرده ایم و مجرمان تحت پیگرد قرار گرفته اند.» از سوی دیگر، زوایای منفی حضور گردشگران سعودی در جمهوری آذربایجان به گونه‌ای بوده است که برخی رسانه‌ ها در گفتگو با جامعه شناسان  سعی در یافتن علل نامطلوب تلقی شدن حضور گردشگران سعودی در میان مردم جمهوری آذربایجان کرده‌اند. روزنامه «ینی مساوات» در ۶ آگوست ۲۰۱۶  گزارشی تحت عنوان «چرا عرب ‌ها دوست داشته نمی‌شوند؟»، به نقل از «احمد قشم اوغلو»، جامعه شناس نوشت: «دوست نداشتن اعراب به عوامل مختلفی بستگی دارد. اولا طی ده‌ ها سال، به ویژه از دهه ۱۹۹۰ برخورد تمدن ‌ها موجب شده است که در غرب تبلیغات پنهان علیه اسلام و مسلمانان جریان داشته باشد. از این نظر هم اعراب بیشتر به چشم می‌آیند. اگر می خواهیم که کشورمان از گردشگری نیز درآمد کسب کند، باید فرهنگ رفتار با گردشگران را ایجاد کنیم».

اما، تعارض های فرهنگی تنها بخشی از مشکلات حضور گردشگران سعودی در جمهوری آذربایجان بوده است. آسیب زدن به محیط زیست و بخصوص شکار غیر مجاز گردشگران سعودی در مناطق «ساعتلی»، «ایمیشلی» و «جلیل آباد» یعنی مناطق هم مرز با ایران و همچنین مناطق شمالی جمهوری آذربایجان، به یکی از معضلات جدی تبدیل شده است و همه ساله زیان قابل توجهی از این جهت به جمهوری آذربایجان وارد می‌شود. به طور مکرر رسانه‌ های باکو از جریمه‌ های نقدی چند هزار مناتی گردشگران سعودی به خاطر شکار غیر مجاز خبر می‌دهند. اما، با توجه به ماهیت ارگان ‌های دست اندرکار، صدور مجوز شکار سعودی ها در جمهوری آذربایجان تامل برانگیز می باشد و بنظر می رسد دلایل مهمتری از گردشگری دارد. در رأس این ارگان‌ ها، «سرویس ویژه محافظت دولت» قرار دارد که این سرویس در رتبه بندی ارگان ‌های امنیتی جمهوری آذربایجان حتی از «سرویس امنیت دولتی» نیز مهم ‌تر تلقی می‌شود. در گزارشی که وزارت محیط زیست و منابع طبیعی جمهوری آذربایجان در خصوص صدور مجوز برای چند شیخ سعودی و قطری و بحرینی در سوم دسامبر ۲۰۱۵  منتشر کرد، آمده است که «اتحادیه شکار نظامی»، «سرویس ویژه محافظت دولت جمهوری آذربایجان» و وزارت دفاع جمهوری آذربایجان برای صدور مجوز شکار در شکارگاه‌ ها در اراضی «ایمیشلی»، «کوردمیر» و «حاجی قبول» و شکارگاه «ساری سو» را صادر کرده اند.

افزایش حضور شهروندان کشورهای وهابی به خصوص عربستان سعودی و امارات متحده عربی در مناطقی از جمهوری آذربایجان که هم مرز جمهوری اسلامی ایران است، با توجه به سیاست غیر دوستانه‌ ای که این دولت ‌های وهابی در قبال ایران دارند، همواره شک برانگیز بوده است. در بهمن ماه ۱۳۹۴ در پی جان باختن دو تبعه عربستانی و قطری در بخش «ایمیشلی» جمهوری آذربایجان که علت مرگشان افتادن خودروی حامل آن ‌ها در کانال آب در شب هنگام و در حین «شکار قاچاق» اعلام شد، پایگاه اطلاع‌رسانی «دانا» در ایران نوشت: « چرا اعراب شکارچی نیز مانند صهیونیست ‌ها فقط مرزهای جمهوری آذربایجان با ایران را جهت شکار و به اصطلاح تفریح انتخاب می‌کنند؟». بررسی تبعات منفی فرهنگی ، اجتماعی و امنیتی همکاری باکو با ریاض در حوزه گردشگری، در مقابل درآمد آن برای دولت باکو، نشان می دهد اهداف سیاسی – امنیتی تعریف شده برای این مناسبات به قدری برای طرفین اهمیت دارد که به راحتی بر معضلات فرهنگی و اجتماعی آن چشم پوشیده می شود. حضور گردشگران سعودی در جمهوری آذربایجان موجب انتقال تفکر وهابی و بستر سازی برای حضور وهابیون و تروریست های تکفیری در این کشور می شود.

منبع:خبرگزاری موج