ارکان تشکیل دهنده فرهنگ آذربایجان همچون سایر مناطق کشور اسلامی ایران، دین اسلام و مذهب تشیع است.زبان یکی از معیارهای ملی فرهنگ ایرانی است.

در دهه های اخیر رویکرد ابزاری دولت های استعمارگر به اقوام و اقلیت های دینی و نژادی پررنگ تر شده است، جوامع چند قومیتی به تناسب برجستگی مسئله قومیت در آنها موجد افتراق، اختلاف و رقابت بوده و در نتیجه به صورت بالقوه مستعد خشونت و درگیری هستند و این موضوع به عنوان ابزاری ارزان در دست بیگانگان به منظور دست یابی به مطامع و نیات خویش نظیر تضعیف و تجزیه کشورها به کار گرفته میشود که هدف اصلی آنها در واقع تسهیل سلطه گری خود با کوچک کردن کشورهای بزرگ مستقل می باشد.

این امر واقعیتی غیر قابل انکار است که تشدید اختلافات قومی بخشی از استراتژی دیرینه « تفرقه بنداز و حکومت کن « دولتهای مستکبر است. در این راستا در خدمت رئیس شورای فرهنگ عمومی و امام جمعه محترم شهرستان مشکین شهر حجت الاسلام والمسلمین حاج باوقار هستیم تا نظرات ایشان را پیرامون هویت و زبان مادری جویا شویم.

بسم الله الرحمن الرحیم

ضمن سلام و خسته نباشید

ارکان تشکیل دهنده فرهنگ آذربایجان همچون سایر مناطق کشور اسلامی ایران، دین اسلام و مذهب تشیع است.زبان یکی از معیارهای ملی فرهنگ ایرانی است.ضمن اینکه در روز دوم اسفند که به عنوان روز زبان مادری در دنیا نامگذاری شده همیشه مورد سو استفاده برخی از افراطیون قومی قرار گرفته و از این جهت در مقوله فرهنگ ملی ایران جایگاه خاصی ندارد و به عنوان مسئله فرهنگی کشور هم مورد توجه نمی باشد چرا که زبان و ادبیات ترکی ما جزئی از فرهنگ ملی ایران بزرگ اسلامی است و ما مشکلی در این مقوله مشاهده نمی کنیم.

هارای: دیدگاه اسلام و قرآن در مورد زبان مادری و قومیت چگونه است؟

مسئله گرایش به زبان، وطن و قوم از نگاه دینی امری طبیعی و مطلوب می باشد لیکن تلاش انبیاء در اجرای رسالت خویش آن بوده است که اولویت و محوریت فعالیت های بشر را از منافع دون پایه شخصی و گروهی به سمت خدا محوری تغییر دهند. از همین رو قومیت گرایی افراطی و قوم محوری که در ادبیات دینی از آن با عنوان عصبیت یاد می شود مطلوب نظام دینی نبوده و مورد نکوهش قرار می گیرد. 

همچنین در تعالیم اسلامی تنوع و تفاوتهای قومی و نژادی و زبانی از نشانه های الهی به شمار آمده است و سبب امتیاز و برتری کسی بر دیگری نیست و تنها داشتن تقوی عامل برتری معرفی شده است و آیات شریفه زیر ناظر بر این معناست:

 -» ومن ایاته خلق السموات والارض و اختلاف السنتکم والوانکم ان فی ذلک لایات للعالمین «  ( سوره روم / 22 ) 

و از آیات او آفرینش آسمانها و زمین و گوناگونی رنگ پوست و اختلاف زبانهای شماست همانا در این امر نشانه هایی برای دانایان وجود دارد.

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ (13) (حجرات/13 )

اى مردم ما شما را از مرد و زنى آفريديم و شما را ملت ملت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر شناسايى متقابل حاصل كنيد در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست بى‏ ترديد خداوند داناى آگاه است.

در احادیث شریفه از گرایشات قومی افراطی به حمیت و عصبیت یاد و به شدت از آن نهی شده است.

روایت اول:پیامبر(ص) می فرماید نه به وضع خانوادگی شما نگاه می کنم، نه به بدن های شما و نه به اموال شما،ولی به دل های شما نگاه می کنم پس کسی که قلب صالحی دارد خدا به او لطف و محبت می کند و شما هگی فرزند آدم اید و محبوب ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست-عجیب تست با این تعلیمات پربار هنوز در میان مسلمانان کسانی هستند که بر زبان و نژاد تکیه می کنند و حتی آنرا بر وحدت دینی مقدم می شمارند در روایت دومی فرمود:

روایت دوم:پیامبر (ص) همه فرزندان آدم اید و آدم از خاک آفریده شده است، افراد باید از فخر فروشی به پدر انشان بپرهیزند در غیر اینصورت از حشراتی که در کثافات غوطه ورند پست تر خواهد بود. (تفسیر نمونه ج22 ص 192 )

با عنایت به آیات و روایات اسلامی؛ تنوع زبان امری طبیعی و فطری انسانهاست. این مسئله در کشور عزیز ما ایران هم یکی از مصادیق وحدت و یکپارچگی است. اقوام و زبانهای مختلف در ایران به مانند رنگ های فرش طبیعی بوده که باعث زیبایی و اتحاد و یکپارچگی می باشد. بنابراین از منظر قرآن تقوا ملاک برتری یک فرد به فرد دیگر و متعاقبا یک قوم نسبت به اقوام دیگر است.

هارای: به اصل 15 قانون اساسی اشاره کرده و نظرتان را با توجه به زبان مادری در این اصل بیان فرمایید.

اصل 15 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چنین مقرر می دارد: « زبان و خط رسمی مشترک مردم ایران فارسی است، اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است»

با عنایت به این اصل از اصول قانون اساسی زبان و خط رسمی کشور بزرگ ایران فارسی است و استفاده از سایر زبانهای محلی و قومی در عرصه رسانه های مکتوب و شفاهی و تدریس ادبیات آنها در کنار زبان فارسی برای عموم اهالی آزاد می باشد. البته این آزادی به معنای این نیست که بایستی حتما در کلیه مدارس و مراکز آموزشی به صورت اجباری انجام گیرد بلکه به تناسب شرایط مناطق مختلف کشور و با رعایت وحدت و اتحاد مناطق مختلف قومی مورد عنایت و توجه باشد که الحمدالله این مسئله هم مورد عنایت مراکز آموزشی و رسانه ای است طوریکه در حال حاضر شاهد انتشار کتب و مجلات مختلف به زبان ترکی می باشیم و هیچ منعی هم در این راستا وجود ندارد.

هارای: جایگاه شورای فرهنگ عمومی در راستای توجه به هویت به خصوص هویت زبان مادری چیست؟

شورای فرهنگ عمومی متشکل از افراد و اعضای حقیقی و حقوقی است که به تناسب نیازمندی های فرهنگی شهرستان تشکیل و پیرامون مسایل مختلف فرهنگی به بحث و بررسی می پردازد. با عنایت به اینکه هویت ما در چارچوب هویت اسلامی و ایرانی قرار داردو قاطبه جمعیت شهرستان هم دارای هویت اسلامی و ایرانی و شیعی است لذا مشکل و مسئله خاصی در این راستا در سطح شهرستان متصور نیست. لکن همانطوریکه در پاسخ به سوالات قبلی هم اشاره شد توجه به زبان مادری و تلاش برای زنده نگهداشتن آن و ترویج متون دینی و ملی با الفبای فارسی و با ادبیات ترکی آذربایجانی مورد تاکید شورای فرهنگ عمومی شهرستان مشکین شهر می باشد طوریکه کلیه سخنرانی های خود بنده در خطبه های نماز جمعه با همین زبان شیرین و دوست داشتنی آذری است. همین موسسه هویت که در این شهرستان فعالیت دارد در راستای تقویت و ترویج زبان مادری تلاش وافر دارد. همین برنامه ای که از سوی این موسسه به مناسبت ترویج زبان مادری برگزار می شود در راستای تقویت این زبان شیرین ترکی است.

کلام آخر:

به عموم فعالین فرهنگی اعم از اساتید، نویسندگان، دانشجویان و دانش آموزان توصیه می کنم در راستای ترویج هویت دینی و مذهبی و ملی با ادبیات ترکی تلاش نمایند. با استفاده از ظرفیت قانون اساسی نسبت به ترویج آداب و رسوم و باورهای دینی و ملی با الفبای عربی و فارسی مبادرت ورزند و از هر گونه تفرقه و باورهای غلط که از سوی دشمنان این مرز و بوم از خارج دیکته می شود دوری گزینند و با هدف احیای ادبیات ترکی از هیچ تلاشی مضایقه نفرمایند چرا که وظیفه ما به عنوان یک ایرانی و آذربایجانی حفظ و حراست از این زبان است کما اینکه دولت و نهادهای فرهنگی هم باید نسبت به ثبت و ضبط و نگهداری از این زبان تلاش وافری داشته باشند.